بررسی خلاقیت از دیدگاه جف بزوس مؤسس و مدیرعامل غول کسب‌وکار اینترنتی دنیا یعنی آمازون است نکات جالبی را برایمان آشکار می‌کند. بزوس جزء افرادی است که همیشه در جدول ثروتمندترین افراد دنیا جزء پیشتازان است. شاید با جف بزروس آشنا باشید و یا حداقل نام آمازون را شنیده باشید. بزوس موفق به پایه‌ریزی کسب‌وکاری شد که امروزه به بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی آنلاین جهان تبدیل‌شده است. اما چه درس‌هایی از زندگی کارآفرینانه جف بزوس و از خلاقیت‌هایی که در این مسیر سخت به خرج داده است می‌توانیم بگیریم؟ در این مقاله من قصد دارم خلاقیت از دیدگاه جف بزوس را بررسی کنم.
۱. آستین‌ها را بالا زن دست‌به‌کار شدن
همه دوست دارند به بهشت بروند ولی هیچ‌کس حاضر نیست بمیرد. این جمله شرح‌حال بسیاری از افراد است که دوست دارند به موفقیت برسند اما حاضر نیستند هیچ رنجی برای آن را بکشند. خیلی از افراد نشسته‌اند به امید اینکه ایده‌ی فوق‌العاده و بی‌اشکالی به ذهنشان برسد و بعد بااحتیاط فراوان شروع به اقدام کنند. درحالی‌که برای رسیدن به ایده‌های جدید باید حرکت کرد و در همین حرکت است که ایده‌ها پخته می‌شوند. بسیاری از افراد دچار مشکل ایدئال‌گرایی هستند. یعنی به دنبال ساخت ایده یا محصول خارق‌العاده‌ای هستند که هیچ‌گاه ساخته هم نخواهد شد.
برخی به دنبال تحلیل بیشازحد هستند که چنین طرز تفکری موجب فلج تحلیلی (تحلیل بیشازحد شرایط، بدون تصمیم‌گیری و اقدام) می‌شود. اما جف بزوس در این دام نمی‌افتد و بااینکه می‌داند برخی از ایده‌ها شکست خواهند خورد باز به کارش ادامه می‌دهد و دراین‌باره می‌گوید: اگر قرار باشد فقط به اقداماتی دست بزنید که می‌دانید به نتیجه خواهند رسید، آن‌وقت گزینه‌های بسیار زیادی را خواهید داد. طبق گفته‌ی جف بزوس، «عملگرایی» یکی از شش ارزش اصلی این آمازون است.
۲- همیشه نوآور بودن
خب نوآوری یک پای ثابت کسب‌وکارهای موفق است. جف بزوس می‌گوید «پیشرفت نکردن، خطرناک است.» باید مداوم به دنبال ایده‌های جدید و خلاقانه باشیم تا بتوانیم کسب‌وکار خود را از شکست خوردن و عقب ماندن مصون کنیم. جف بزوس هم روحیه حرکت و میل به پیشرفت دارد و همین عامل سبب شده است تا آمازون تبدیل به یک شرکت چالاک و همیشه درحالی‌که تکامل شود. آمازونی که در شروع به کارش یک فروشگاه اینترنتی کتاب بود، روند تکاملی خود را ادامه داد و امروزه تبدیل به کسب‌وکاری شده است که می‌توانید از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را در آن پیدا کنید و بخرید.
۳-سرسخت اما منعطف بودن
برای اینکه ایده‌های جدید به دست بیاورید باید کمی سمج باشید به هر چیزی که در اطرافتان نگاه می‌کنید، دید متفاوتی داشته باشید. من با صدها مخترع و مبتکر مصاحبه کرده‌ام که می‌توانید این مصاحبه‌ها را در سایت آپارات و یا قسمت ویدیوها مشاهده کنید. تقریباً در همه افرادی که من با آنها مصاحبه کردم این نکته مشترک بود. به اصلاح آنها آدم‌های سمجی هستند و به همه‌چیز گیر می‌دهند ولی گیر آنها ثابت است؛ یعنی مداوم به یک‌چیز گیر می‌دهند اگر نتیجه نداد به سراغ چیز دیگری می‌روند و به آن گیر می‌دهند و این داستان همچنان ادامه پیدا می‌کند تا ایده و یا نکته‌ای پیدا کنند. این ویژگی در جف بزوس وجود دارد و می‌گوید برای نوآوری، باید هم‌زمان هم سرسخت و هم منعطف باشید.
شاید بگویید «مگر می‌شود هم‌زمان هم سرسخت بود و هم منعطف؟!»
جواب این سؤال بله است و جالب آنکه همین پارادوکس عجیب از ویژگی‌های بارز آمازون است. جف بزوس درباره این تناقض به‌ظاهر غیرممکن جمله جالبی دارد و می‌گوید: اگر سرسخت نباشید، خیلی زود از آزمون‌وخطا کردن دست خواهید کشید و اگر منعطف نباشید، سعی و تلاشتان بی‌نتیجه خواهد بود و نمی‌توانید به راه‌حل متفاوتی برای حل مشکلتان، فکر کنید. سختی و انعطاف‌پذیری مثل گاز و ترمز در ماشین است. باید به‌جا از هرکدام استفاده کنید تا موفق شوید.
۴- تقلید از دیگران
خیلی از افراد فکر می‌کنند که برای پیدا کردن ایده‌های جدید باید حتماً خودشان در اتاقی تنها بنشینند و شروع به فکر کردن کنند تا ناگهان ایدهای به ذهنشان خطور کند. این خوب است که به فکر ایده‌های جدید و ابتکاری هستید اما توصیه می‌کنم که گاهی به دوستان و رقبای خود سری بزنید و از ایده‌های آنها الهام بگیرید. جف بزوس می‌گوید: چشم خود را بر روی رقبای نبندید، شاید نکته‌ی مثبتی در عملکرد رقبا وجود دارد که بتوانید از آن الگو بگیرید.
منظورم کپی کردن ایده نیست بلکه الهام گرفتن و الگوبرداری از ایده‌ها است. کپی کردن ایده و اجرای بهتر همان ایده هم خود ترفندی است که چینی‌ها از آن استفاده می‌کنند. این ذهنیت را داشته باشید که ایده برای کسی است که خوب آن را اجرا کند. جف بزوس دراین‌باره می‌گوید: ما به عملکرد رقبای خود نگاه می‌کنیم و از آنها درس می‌گیریم، یعنی رقبایمان محصول یا خدمتی که به مشتریانشان ارائه می‌دهند را، رَصَد می‌کنیم و تا جایی که از دستمان برمی‌آید، از آنها تقلید می‌کنیم.
۵- ایده گرفتن از نیاز مشتری
بسیاری از افراد که به دنبال ساخت ایده یا محصولی جدید هستند به این فکر می‌کنند که چگونه ایدهای ناب به ذهنشان برسد تا بتوانند محصولی فوق‌العاده بسازند. این دید کاملاً اشتباه است. این دسته از افراد فکر می‌کنند که باید یک محصولی را بسازند و بعد آن را به فروش برسانند درصورتی‌که افراد حرفه‌ای اول به این موضوع توجه می‌کنند که مردم چه نیازی دارند و بعد برای آن نیاز محصولی طراحی می‌کنند.
به زبان ساده یعنی ببینیم مردم چه نیازی دارند و برای آن نیاز یک محصول طراحی کنیم نه اینکه یک محصول طراحی کنیم و بعد بخواهیم آن را عرضه کنیم. اگر محصول یا ایده شما مطابق نیاز مردم باشد بدانید که در مسیر موفقیت قرارگرفته‌اید. این روش استراتژی است که آمازون از آن استفاده می‌کند یعنی ابتدا نیاز مشتریانش را پیدا می‌کند و بعد برای آن چیزی طراحی می‌کند.
جف بزوس دراین‌باره می‌گوید: برای گسترش یک کسب‌وکار دو راهکار وجود دارد:
- راه اول این است که به دنبال ارائه محصولات یا خدماتی باشید که خیلی خوب می‌توانید از پسشان برمی‌آیید و از مهارت‌هایتان بهره بگیرید.
- راه دوم این است که ببینید مشتریان به چه چیزی نیاز دارند و سپس معکوس و وارونه حرکت کنید، یعنی حتی اگر لازم شد، در برای تأمین نیازهای آنها، مهارت‌های جدیدی بیاموزید.
۶- اگر دیگران ایده‌هایتان را به‌خوبی درک نمی‌کنند اشکالی ندارد
برخی از افراد خلاق فکر می‌کنند که حتماً باید برای خودشان و ایده‌هایشان فرش قرمز پهن شود و همه از ایده‌های آنها تعریف کنند. این دید اشتباه است زیرا ایده‌های جدید و خیلی فوق‌العاده معمولاً احمقانه و خنده‌دار به نظر می‌رسند. استیو جابز خالق اپل می‌گویید اگر به ایده‌تان نخندند زیاد به آن امیدوار نباشید. ایده‌های جدید و خلاقانه در نگاه اول غیرممکن و خنده‌دار هستند تا زمانی که یک نفر آن را عملی کند. افراد چون دوست دارند زود قضاوت کنند پس خیلی هم عجیب نیست که متوجه منظورتان نشوند. این نکته را در نظر داشته باشید که هرچه ایده‌ی خلاقانه‌تری داشته باشید، احتمال اینکه دیگران ایده و منظور شمارا درست متوجه نشوند، بیشتر است.
جف بزوس هم هیچ‌گاه از کژفهمی‌ها و مسخره شدن‌ها نمی‌ترسید و تجارب فروانی در این زمینه دارد. جالب است که در شرکت آمازون، ایدهای به خاطر از ترس عدم استقبال کنار گذاشته نمی‌شود و اجرایی می‌شود. بزوس می‌گوید که آمازون روی ایده‌های جدیدی که بسیاری از افراد باورش نمی‌کنند، با تلاش و جدیت فراوان کار می‌کند و اطمینان دارد بالأخره روزی نظر همین افراد دیرباور را نیز تغییر خواهد داد.
در آخر
در این مقاله به بررسی خلاقیت از دیدگاه جف بروس پرداخیتم. شش درس مهم بزوس نشان داد که چگونه باید به موقعیت ها دیدگاه متفاوتی داشت تا بتوان از آنها فرصتهای جدیدی ایجاد کرد.
